برنامه موفق فقرزدایی در برزیل

برزیل، یکی از کشورهای پیشرو جهان در زمینه اجرای برنامه‌های فقرزدایی بر مبنای «یارانه نقدی مشروط» (Conditional Cash Transfer) یا به اختصار CCT است.

برنامه ویژه برزیل در این زمینه «بولسا فامیلیا» (Bolsa Familia) نامیده می‌شود که در قالب آن، دولت برزیل پرداخت‌های نقدی ماهانه‌ای را به خانوارهای فقیر این کشور انجام می‌دهد که دریافت این یارانه نقدی از یک طرف «مشروط» بر حضور منظم کودکان خانوارهای فقیر در کلاس درس و نیز چکاپ‌های پزشکی منظم بوده و از طرف دیگر «مشروط» بر واریز کامل یارانه نقدی به حساب مادر خانوار است.

در ۱۵ سال اخیر، مراکز پژوهشی و نهادهای سیاست‌گذاری و NGOهای ۶۳ کشور دنیا، به مطالعات میدانی در زمینه برنامه یارانه نقدی مشروط در برزیل پرداخته‌اند و بخشی از این مطالعات منجر شده است که «دولت‌ها» و نیز «سازمان‌های عام‌المنفعه غیردولتی»، به طراحی برنامه‌های مشابهی با ابعاد مختلف در کشورهای متعدد بپردازند.

ویژگی‌های «یارانه نقدی مشروط» برزیلی یا همان «بولسا فامیلیا» که از سال ۲۰۰۳ آغاز شد، عبارتند از:

۱. نام این برنامه، Bolsa Familia است که ترجمه آن می‌شود: «کمک‌هزینه خانواده»

۲. کل یارانه نقدی هر خانوار مشمول دریافت یارانه، به «مادر خانوار» پرداخت می‌شود (مگر زمانی‌که مادر خانوار در قید حیات نباشد). به این ترتیب یکی از کارکردهای غیرمستقیم این «یارانه نقدی مشروط»، ارتقای جایگاه زنان و کاهش تبعیض جنسیتی در خانوارهای محروم‌تر کشور برزیل است.

۳. در چارچوب این برنامه، ابتدای هر سال، یک رقم درآمدی به‌عنوان «خط فقر» به‌طور رسمی اعلام می‌شود. رقم خط فقر، به شکلی اعلام می‌شود که تقریبا ۲۵ ٪ کم‌درآمدتر از جمعیت کشور، مشمول دریافت یارانه نقدی شوند. کلیه خانوارهایی که خودشان اعلام کنند درآمدشان از رقم رسمی «خط فقر» کمتر است، می‌توانند یارانه نقدی دریافت کنند.

۴. پرداخت یارانه نقدی در هر ماه به هر خانوار، «مشروط» بر آن است که کلیه کودکان ۵ تا ۱۸ ساله خانوار به‌طور منظم به مدرسه بروند و به‌طور منظم در برنامه‌های چک‌آپ پزشکی شرکت کنند.

۵. اسامی کلیه خانوارهای دریافت‌کننده یارانه نقدی، به همراه رقم دریافتی و مدت زمان دریافت یارانه نقدی، در یک سایت رسمی و دارای امکان جستجو اعلام می‌شود:

www.transparencia.gov.br

۶. هر ماه درصدی از خانوارهای دریافت‌کننده یارانه نقدی، هم از نظر میزان درآمد ماهانه و هم از نظر نظم حضور کودکان در مدرسه و نیز چک‌آپ‌های پزشکی، به دقت بررسی می‌شوند و در صورت اثبات تخلف خانوار، جریمه‌های سنگینی برای خانوار در نظر گرفته خواهد شد.

۷. هم‌زمان با توسعه برنامه یارانه نقدی مشروط که هم‌اکنون حدود ۲۵ ٪ خانوارهای فقیرتر برزیلی را شامل می‌شود، سایر برنامه‌های فقرزدایی برزیل متوقف (یا شدیدا محدود) شده‌اند. خانوارهای دریافت‌کننده یارانه نقدی مشروط، نمی‌توانند تحت پوشش سایر برنامه‌های فقرزدایی کشور برزیل باشند.

گزارش مشروح در «فارن افرز»

تدوین‌شده توسط: موسسه مطالعاتی «حامیان فردا»