نیکوکاری (philanthropy) و وقف به اعمالی اتلاق می‌شود که در راه اهداف بشر دوستانه و برای مقاصد نیکوکاری انجام شده باشد.
از سال 1369 هر سال در اسفند ماه و در آستانه عید نوروز و بهار طبیعت، مردم مهربان و نیکوکار کشور ما همزمان با هفته احسان و نیکوکاری در 14 اسفند در همایشی عظیم که تبلور نوع دوستی، نیکوکاری و مهرورزی آنان است دست‌های پر محبت و عاطفه خویش را بر سر خانواده‌های نیازمند و کودکانشان می‌کشند.
پیشنهاد مطالعه:
«رفع چالش‌های حوزه نیکوکاری با سامانه اطلاعات مددجویی ویکی‌نیکی»
هفته نیکوکاری (از چهاردهم تا بیست و یكم اسفندماه) به منظور جذب كمک‌ها و هدایای مردم به خانواده‌های محروم و نیازمند برگزار می شود كه جمع آوری و توزیع آن توسط كمیته امداد صورت می گیرد.
جشن نیکوکاری صرف نظر از هدایایی که طی آن جمع‌آوری می‌شود به لحاظ معنوی، اجتماعی و فرهنگی دارای کارکرد‌های ویژه‌ای است که از جمله آنها می‌توان به گسترش و تقویت هرچه بیشتر فرهنگ احسان و انفاق، کمک به همنوع و انسجام اجتماعی، اشاره کرد.
نوع دوستی و کمک به همنوع از دیدگاه آیین الهی و جهانی اسلام امری ذاتی و فطری است. در واقع خداوند متعال تمایل به کمک کردن به همنوعان را به صورت یک شناخت در قلب هر بشری الهام کرده است. بدین مفهوم که عمل نیکوکاری به صورت نور الهی در قلب و سرشت انسان وجود دارد.
بیشتر بدانیم:
نگرش دین فرهنگ احسان و نیکوکاری
در فرهنگ شکوهمند اسلام، انفاق در راه خدا، از مصاديق احسان شمرده شده و روايات و آيات بسياری در تأکيد آن آمده است که در این مطلب به برخی از آنها اشاره می‌کنیم :
اجر و مزد انفاق
قرآن مجید اجر و مزد انفاق در راه خدا را هفتصد برابر بیشتر می‌داند و نیز می‌فرماید: «اگر چیزی را در راه او انفاق کنید، خداوند عوض آن را می‌دهد و جای آن را پر می‌کند و او بهترین روزی دهندگان است.»
انفاق کنندگان رستگارانند
قرآن مجید، انفاق در راه خدا و دوری از صفت ناپسندیده بُخل و طمع را از ویژگی‌های اخلاقی رستگاران شمرده است. در آیه 16 سوره تغابن، آمده است: «تا می‌توانید تقوای الهی پیشه کنید و گوش دهید و اطاعت نمایید و انفاق کنید که برای شما بهتر است و کسانی‌که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند، رستگارانند.»
خداوند اعمال ما را وسیله آزمایش‌مان ذکر می‌کند و ضمن توصیه به انفاق، ما را از پاداش عظیم آن با خبر می‌نماید و حفظ وجودمان را از بخل سبب رستگاری‌مان می‌داند.
توشه‌ای برای سختی‌ها
انفاق عملی است محبوب خداوند و دارای اجر فراوان. انفاق سبب می‌شود در هنگام مرگ و در روز قیامت، ترس و اندوه از ما دور شود. همچنین پاداش احسان، ویژه افراد معین نیست و همه مردمان در برابر انفاقی که می‌کنند به پاداش عمل خود می‌رسند. پس انفاق کنیم تا توشه‌ای نیکو برای لحظات سخت خود پیش فرستیم.
انفاق، تجارتی پرسود
آیه 29 سوره فاطر، در بیانی بلند، احسان در راه خدا را تجارتی سرشار از سود شمرده شده است: «کسانی‌که کتاب الهی را تلاوت می‌کنند و نماز به پا می‌دارند و از آنچه روزیشان داده‌ایم، پنهان و آشکار انفاق می‌کنند، تجارتی پرسود و بی زیان را امید دارند.»
چنین معامله‌ای با خداوند بی شک سودی به عظمت رضوان الهی دربردارد. از حضرت علی علیه السلام هم روایت شده است: «آن کس که با دستی کوتاه ببخشد، از دستی بلند پاداش می گیرد».
بنابراین، آنچه در راه خیر انفاق می‌کنیم، هرچند کم باشد، خداوند از فضل خود بر آن می افزاید و چندین برابر به ما پاداش می‌دهد. پس تا می‌توانیم با کالای نیکوکاری با خدا تجارت کنیم که سودی سنگین به دنبال دارد.
حضرت علی علیه السلام در این‌باره نیز فرمودند: «هر گاه تهی دست شدید با صدقه دادن با خدا تجارت کنید». و «روزی را با صدقه دادن فرود آورید.»
اخلاص در انفاق
از مهمترین شرایط انفاق، «اخلاص» است. یعنی آنچه می‌بخشیم، باید فقط برای خدا و نیت ما تنها رضایت او باشد. وقتی انفاق می‌کنیم نباید از کسی توقع مدح داشته باشیم؛ چراکه اگر این توقع در کار بیاید، انفاق دیگر در راه خدا نیست و نباید منتظر پاداش و گشایش و آمرزش بود و چنانچه نیت ما برای خدا خالص باشد، خداوند چنان اجری به ما می‌دهد که در باورمان نگنجد و هر چه اخلاص بیشتر باشد، شایستگی برای پاداش هم بیشتر می‌شود.
حضرت علی عليه السلام درباره بخشش و نیکوکاری می‌فرمايند:
* بخشش بيش از خويشاوندی محبت می‌آورد.
* آنکه پاداش الهی را باور دارد، در بخشش سخاوتمند است.
* کسي که حاجت برادر مؤمن خود را برآورد، مانند کسی است که همه عمرش را به عبادت گذارنده است.
* خودت وصی مال خودت باش. امروز به گونه‌ای عمل کن که دوست داري پس از مرگت عمل کنند.
* دنيا جز برای دو کس خير نيست؛ يکی گناهکاری که با توبه جبران کند و ديگر نيکوکاری که در کارهای نيکو شتاب ورزد.
تاریخچه 
نیکوکاری در کشورهای جهان
در آمریکا نیکوکاری و بخشش، تاریخچه‌ای دیرینه دارد و به صورت یک فرهنگ عامیانه مرسوم گشته است. بسیاری از دانشگاه‌‌های کنونی آمریکا یا توسط وقف‌‌های ارضی و مالی احداث شده‌اند و یا توسط هدایای نیکوکاران به فعالیت‌‌های علمی خود ادامه می‌دهند.
در میان اعمال نیکوکاری که در تاریخ آمریکا (به غیر از موارد فراوان موسسات آموزش عالی همانند تاسیس دانشگاه هاروارد) معروف می‌باشد، می‌توان به تاسیس ۱۰۵ کتابخانه عمومی توسط «اندرو کارنگی» (Andrew Carnegie) و اهدای ۲۰۰ میلیون دلاری به «ان.پی.آر» (National Public Radio) اشاره کرد.
بسیاری از پارک‌های ملی آمریکا نیز (همانند پارک ملی گراند تیتون) توسط ثروتمندان و برای حفظ طبیعت خریداری شده‌اند. در سال ۲۰۱۰ میلادی، ۴۰ میلیاردر آمریکایی متعهد شدند لااقل نصف ثروت خود را برای مقاصد نیکوکاری و بشردوستانه به سازمان‌‌های غیرانتفاعی یا NGOها ببخشند.
در میان این خیّرین سایر کشورها می‌توان اسامی بیل گیتس، مایکل بلومبرگ، جورج لوکاس، وارن بافت، لری الیسون، پیر امیدیار، و پل آلن را دید. امروزه در آمریکا، در حوزه وقف و نیکوکاری، رشته تحصیلی آکادمیک وجود دارد که در سطوح دکترا و کارشناسی ارشد، مدارک ارائه می‌دهند.
دیدگاه خود را بنویسید