در دنیای کمبود منابع که کمک‌های نیکوکاران، دیگر برای رفع گرسنگی و فقر کفایت نمی‌کند، سازمان‌های کارآفرین، فعالیت‌های خیرخواهانه خود را با روش‌های کارآمدتری مدیریت می‌کنند.
آن‌ها علاوه بر اینکه از موسسات خیریه حمایت می‌کنند به آن‌ها کمک می‌کنند تا به خودکفایی برسند. در این نوشتار با ویژگی‌های مشترک کارآفرینان اجتماعی و تفاوت بین خیریه‌ها و سازمان‌های کارآفرین آشنا می‌شویم.  


کارآفرینی اجتماعی

کارآفرینی اجتماعی علاوه بر اینکه بر آموزش، سلامت، اصلاحات رفاهی، حقوق بشر، حقوق کارگران، محیط زیست، توسعه اقتصادی، کشاورزی و غیره تاکید دارد، با رویکردهای عملی، نوآورانه و پایدار به نفع جامعه و مخصوصا کسانی که به حاشیه رانده شده و فقیر هستند، به حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی می‌پردازد و فعالیت‎های کاملا غیر‌انتفاعی و غیردولتی دارد.

کارآفرینی اجتماعی، در جهت بهبود وضعیت جامعه فعالیت می‌کند و همین ویژگی‌، آن را از سایر فعالیت‌ها متمایز می‌سازد.

کارآفرین اجتماعی 

  • کارآفرین اجتماعی از طریق شیوه‌های خلاقانه و با رویکردی متفاوت از استراتژی‌های شناخته شده، با هدف کاهش فقر، تغییر سیستماتیک و پایدار اجتماعی در جامعه ایجاد می‌کند.
  • اولویت اصلی کارآفرین اجتماعی، ایجاد ارزش‌های اجتماعی و محیط زیستی و بعد از آن تلاش برای بهینه‌سازی ارزش‌های مالی است.
  • کارآفرین اجتماعی، با یافتن رویکرد و خدمات جدید، خلاقانه و نوآورانه به حل مشکل اجتماعی می‌پردازد.
  • کارآفرین اجتماعی، بطور مداوم در حال بررسی بازخورد و تصحیح روش پاسخگویی برای حل مشکلات اجتماعی مورد نظرش می‌باشد.

ویژگی‌های مشترک کارآفرینان اجتماعی

  • باور به وجود ظرفیت ذاتی همه مردم برای مشارکت معنادار در توسعه اقتصادی و اجتماعی
  • داشتن شور و اشتیاق فراوان و انگیزه بالا برای تغییرات اجتماعی
  • داشتن موضع عملگرایانه و در عین حال نوآورانه در جهت حل مشکلات اجتماعی، همراه با عزمی راسخ در جهت پشت‌سر گذاشتن موانع و قوانین دست و پاگیر
  • ریسک پذیری و جرات انجام کارهای نو
  • منتظر تغییرات نمی‌مانند، بلکه خود ایجاد‌کننده تغییرات اجتماعی هستند.

اشتباه نکنید؛ کارآفرینی اجتماعی با کار خیریه متفاوت است!

کارآفرینی اجتماعی را نباید با خیریه اشتباه گرفت. خیریه‌ها با شفقت و دلسوزی به بشریت کمک می‌کنند، اما کارآفرینان اجتماعی، صرفاً به فعالیت‌های نیکوکارانه نمی‌پردازند. بلکه مخاطبان خود را تشویق به تغییرات اجتماعی می‌کنند.
اغلب موسسات خیریه با وجود کمک نیکوکاران، در شرایط اقتصادی نسبتاً سخت و کمبود منابع، به کار خود ادامه می‌دهند. در صورتیکه یک سازمان کارآفرین اجتماعی، علاوه بر کمک به منابع موسسات خیریه، از آنها حمایت می‌کند تا برنامه‌های اجتماعی منتهی به خودکفایی خود را داشته باشند. بنابراین کارآفرینان اجتماعی فعالیت های نیکوکارانه خود را با روش کارآمدتری، مدیریت می کنند.

سرمایه‌گذاری‌های اجتماعی در فعالیت‌هایی صورت می‌پذیرد که درآمد حاصل از آن فعالیت، بازگشت و حفظ سرمایه اولیه را به همراه داشته باشد.

به عبارت دیگر، خیریه‌ها از کمک‌های خیرین برای تامین نیازهای مددجویان مثل خرید مواد‌غذایی و... استفاده می‌کنند، اما به‌طور موقت، در صورتیکه کارآفرینی اجتماعی، از سرمایه و تأمین مالی خود برای تأثیرات اجتماعی پایدار استفاده می‌کند و برنامه‌هایی را تنظیم می‌کند تا علاوه بر کمک به فقرا، راه‌هائی را نیز پیش روی آنها بگذارد تا ملزومات خود را تهیه و در بلندمدت بتوانند از خود مراقبت کنند.
در دنیای کمبود منابع، که کمک‌های نیکوکاران برای رفع گرسنگی و فقر نیز کفایت نمی‌کند، "گرگ دئیس" (Greg Dees) مدیر و هیئت‌علمی دانشکده کارآفرینی اجتماعی "Duke's Fuqua"، بر نیاز روزافزون و ارزش تاثیرات اجتماعی نیکوکاران، تاکید می‌کند:

«من تمایل دارم، ارزش‌هایی را ببینم و لمس کنم که در جامعه تاثیر بیشتری دارند، تا اهداف خیرخواهانه‌، بازاریابی خیریه‌ها و یا ادعاهایی مبنی بر کارهای خیر. همچنین تمایل دارم، شاهد تغییرات اساسی در اخلاق و فرهنگ نیکوکاری و موضوعاتی این چنینی باشم.»

ما همچنان در نوع تاثیر خیریه‌ها بر مددجویان، دچار تردید هستیم، تا کی و چه میزان کمک‌های نیکوکاران ادامه خواهد داشت؟!!»

کلمه خیریه "charity" از کلمه لاتین "caritas" به معنای عشق یا محبت می‌آید. اغلب ما برای نشان دادن عشق و محبت خود به مردم کمک می‌کنیم، اما هیچ کدام پی‌گیر این نیستیم که بدانیم این کمک‌ها چه تاثیری بر جامعه داشته‌اند، بنابراین من خواستار دیدن تغییرات و رویکردی اخلاقی در زمینه نیکوکاری می‌باشم.
ما به مردم و نیکوکاران احترام می‌گذاریم و خواستار این هستیم که تأثیری مستقیم و غیرمستقیم در انتخاب برنامه‌ها، سازمان‌ها و افراد تاثیرگذار در جامعه داشته باشیم، و نه فقط آنها را از نظر میزان و چگونگی کمک‌های سخاوتمندانه‌شان بسنجیم.
کارآفرینان اجتماعی باید فرصت‌هایی را که پتانسیل تغییر جهان را دارند، شناسایی کنند. «مارتین فیشر» و «کوین استار»، نویسندگان نشریه "Real Good"، در ارتباط با این موضوع گفته اند:
«ما دیگر نمی‌توانیم هزینه‌ها را صرف چیزهای ساده‌ای بکنیم که فقط احساس خوب درونی ایجاد می‌کنند، بلکه باید از ابتکاراتی حمایت کنیم که راه‌حل‌های بزرگ و پایدار، برای بزرگترین مشکلات جهان (فقر، بیکاری و...) ارائه می‌دهند.»

کارآفرینان اجتماعی، موتورهای محرک نوآوری و ابتکار عمل

همانطور که کارآفرینان عرصه کسب و کار، زمانیکه با ایده‌های نو روبرو می شوند، تلاش می‌کنند تا آن را با موفقیت به مرحله عمل برسانند، کارآفرینان اجتماعی نیز باید جرات نوآوری و ریسک را داشته باشند، حتی اگر بدانند که قبل از آنها هیچ کس دیگری جرات انجام آن را نداشته است.

پیشنهاد مطالعه : «ایده‌های خلاقانه، یکی از مهره‌های اصلی در پروژه‌های اجتماعی»

البته همه نوآوری‌های اجتماعی موفق نخواهند بود. ولی حتی موارد به اصطلاح ناموفق هم، تجارب ارزشمندی را در اختیار کارآفرینان قرار می‌دهند تا بدانند در کارآفرینی‌های آینده، از چه کارهائی باید اجتناب کنند.
کارآفرینان اجتماعی اغلب در طول زندگی حرفه‌ای خود در زمینه‌های مختلف اجتماعی، کارهای زیادی انجام داده‌اند. ولی باید دانست که هر موقعیت جدید، رویکرد و راه حلی متفاوت می‌طلبد، بنابراین در این راه باید انعطاف‌پذیر بود.

مترجم: فاطمه ولی محمدی