شاید کسی در هیئت مدیره موسسه شما باشد که به هدف سازمان‌تان بسیار علاقمند باشد، ولی به امور محاسباتی آشنایی نداشته باشد. از نظر منطقی این فرد، خزانه‌دار خوبی برای سازمان شما نخواهد بود و شاید تنها به‌خاطر اینکه به سازمان‌تان علاقمند است، عضو هیات مدیره موسسه شما شده باشد.
داشتن علاقه و اشتیاق، شرط کافی برای عضویت در هیئت مدیره یک موسسه خیریه کارآمد نیست.
در این مطلب «کریس گراندر» مدیر ارشد اجرایی در سازمان مردم‌نهاد بنیاد «وِلفر» درباره ارتباط مستقیم موفقیت یک سازمان مردم‌نهاد و تشکیل یک هیئت مدیره کارآمد نکات مفیدی را شرح می‌دهد.
تاسیس یک موسسه مردم‌نهاد و پر کردن جایگاه اعضای هیات مدیره با کسانی که از خود نظری ندارند و تنها به نظر دیگران تن می‌دهند کار آسانی است. اما کلید موفقیت هر موسسه‌ای در آن است که استانداردهای سازمانی خود را ارتقا دهد و از کسانی در هیئت مدیره خود استفاده کند که مهارت و تخصص آنها سبب انتخابشان است.
گراندر می‌گوید: «یکی از اعضای هیئت‌مدیره موسسه او هیچچ تجربه شخصی یا خانوادگی از سرطان مغز استخوان ندارد، اما در مقام مدیر اجرایی، فردی بی پروا است و ضمناً در امور مالی هم دارای تبحر بالایی است. این فرد به‌واسطه مهارت‌هایی که دارد برای سازمان عضوی بسیار با ارزش به حساب می‌آید هرچند که ارتباط تجربی با آرمان‌های موسسه (درمان و پیشگیری از سرطان) ندارد.»
سلسله مراتب هیات مدیره در سازمان‌های مردم‌نهاد
سطح اول از پایین: اشتیاق فراوان
به گفته گراندر «داشتن علاقه و اشتیاق برای اعضای هیئت مدیره ضروری است اما کافی نیست». اشتیاق تنها بستر لازم برای مدیریت خوب را فراهم می‌کند. او در ادامه توضیح می‌دهد که: «و در برخی موارد حتی می‌توان پله اول هرم، یعنی داشتن اشتیاق را نادیده گرفت.»
سطح دوم: استانداردها و بکارگیری بهترین روش‌ها
پایه‌گذاری و به‌‌کارگیری بهترین روش‌ها، تشریح وظایف شغلی و تعریف شفاف محدودیت‌ها و ضوابط، اجزای کلیدی برای رهبری سازمان به‌شیوه‌ای مستحکم است.
رئیس هیئت مدیره هر موسسه، استانداردها را تعریف و مسئولیت هریک از اعضای هیئت‌مدیره را به وی ابلاغ می‌کند و تک‌تک اعضای هیئت مدیره باید برای حفظ استانداردها در قبال یکدیگر پاسخگو باشند. همچنین بسیار مهم است که رییس هیئت‌مدیره و مدیر اجرایی هر موسسه نیز از همان استانداردها پیروی کنند.
سطح سوم: تنوع در مهارت‌ها و دیدگاه‌ها
جلسه هیئت‌مدیره با حضور اعضایی که تفکرات مدیریتی مشابه دارند خیلی زود به پایان می‌رسد، اما «یک هیئت‌مدیره موفق فرهنگ داشتن اختلافات سازنده را ترویج می‌دهد».
هنگامیکه اعضا یکدیگر را به چالش کشیده و در بحث‌ها شرکت کنند و یکدیگر را به پاسخگویی وادارند، موجب حفظ استانداردهای عملکردی در هیئت‌مدیره خواهند شد.
به گفته گراندر «موفق‌ترین هیئت‌مدیره تضاد هدفمند را ارج می‌نهد، آرمان سازمان را محور فعالیت‌های خود قرار می‌دهد و با انگیزه خدمت به افراد ذینفع فعالیت می‌کند».
سطح چهارم، بالاترین سطح: رهبری ممتاز
بخواهید یا نخواهید تغییرات و دوره گذر همیشه در هر موسسه ای پیش می‌آید. برای اطمینان از حصول موفقیت در دوره گذر، بهترین کاری که می‌توان انجام داد، داشتن آمادگی است.
به گفته «گراندر»، موسسات می‌توانند فردی را خارج از اعضای هیئت‌مدیره به‌کار گیرند و از تخصص وی در مدیریت موثر موسسه استفاده کنند. حتی افرادی نیز هستند که حاضرند تخصص خود را به صورت رایگان و کاملا داوطلبانه در اختیار موسسات مردم‌نهاد قرار دهند. همچنین می‌توان از اعضای فعلی مسئولیت بیشتری طلب کرد تا موسسه از مسیر اصلی خود خارج نشود. اما گاهی شرایط کار و زندگی افراد تغییر می‌کند.
توصیه گراندر این است که حداقل سالی یک‌بار با تک‌تک اعضای هیئت‌مدیره جلسه‌ای تشکیل شود تا علاوه بر با خبر شدن از احوال آنها، از آنها خواسته شود فرم تمدید مسئولیت اعضا هیئت‌مدیره را امضا کنند، فرمی که در آن انتظارات موسسه از آنها کاملا شرح داده شده است.
در هیات مدیره یک سازمان انتفاعی، اگر یکی از اعضا مانعی برای سودآوری سازمان ایجاد کند، در نهایت او را کنار می‌گذارند. به عقیده گراندر در سازمان‌های مردم‌نهاد نیز هنگامی که کسی مانع پیشبرد اهداف سازمان شود، باید او را کنار گذاشت.
بهترین راه برای بالا بردن استانداردها در موسسات مردم‌نهاد، این است که موسسه انتخاب اعضای هیات مدیره خود را جدی بگیرد و سراغ افرادی برود که دارای مهارت‌های مورد نیاز سازمان باشند و پی‌گیری اهداف سازمانی را در اولویت کاری خود قرار می‌دهند.
دیدگاه خود را بنویسید