اساسنامه، سندى است که در آن خط مشى، سرمایه، هدف و نحوه فعالیت موسسه و وظایف هر یک از اعضا و هیئت مدیره، مجامع عمومى، بازرسان شرکت، تعداد مدیران و چگونگى تعیین جانشین آنها، معین مىگردد.
اساسنامه موسسات خیریه، یکی از مهمترین اسناد راهبردی و سیاستگذاری آنها محسوب میشود.
در این نوشتار به شرح ساختار سازمانی موسسات غیرانتفاعی و سپس مسئولیت هریک از اعضا و هیئت مدیره طبق اساسنامه، پرداخته میشود:
هیئت امناء
هیاتامناء، در ساختارهای غیرشرکتی همانند بنیادها، کانونها، موسسات و سازمانها، به مجموعه افرادی اطلاق میشود که به عنوان عالیترین رکن تصمیمگیرنده و سیاستگذار عمل کرده و عالیترین سطح اختیارات از جمله اختیار تغییر اساسنامه و انحلال موسسه و... را نیز بر عهده دارد. همچنین در ساختارهای غیرشرکتی، انتخاب و عزل هیئتمدیره نیز معمولا جزء اختیارات هیاتامناء میباشد.
مجمع عمومی هیئت امنا
مجمع عمومی هیئت امنا، عالیترین مرجع تصمیمگیری است که به صورت عادی یا فوق العاده تشکیل میشود. این مجمع، حداقل سالی یکبار برای رسیدگی به امور موسسه تشکیل جلسه میدهد.
در نوبت اول جلسه با حضور «نصف به علاوه یک اعضا»، رسمیت مییابد و در صورتیکه در دعوت اول مجمع، اکثریت اعضا حاضر نشوند، جلسه دوم به فاصله حداقل 15- 10 روز تشکیل شده و با حضور هر تعداد از اعضا، این جلسه رسمیت پیدا خواهد کرد.
وظایف مجمع عمومی عادی هیئت امنا:
- انتخاب اعضای اصلی و علی البدل هیئت مدیره و بازرسان موسسه
- استماع و رسیدگی به گزارش هیئت مدیره و بازرسان موسسه
- تعیین خط مشی کلی موسسه
- بررسی، تصویب و یا رد پیشنهادات هیئت مدیره موسسه
- تعیین عضو جانشین هیئت مدیره موسسه
- رسیدگی و تصویب ترازنامه و بیلان و همچنین تعیین و تصویب بودجه موسسه
- تامین زیان احتمالی موسسه
- عزل هریک از اعضای هیئت امنا، هیات مدیره و بازرسان موسسه
هیئت موسس
مجموعه افرادی که بنیانگذاران موسسات، بنیادها و ساختارهای حقوقی غیرشرکتی(شخص حقوقی)، هستند. اعضای هیئت موسس پس از آنکه شخص حقوقی -موسسه- را بنیان گذارده و آن را به ثبت رساندند، اولین مدیران و بازرسان و… موسسه را نیز انتخاب میکنند، در این مرحله کار و ماموریت هیئت موسس به پایان میرسد.
هیئت رئیسه
اعضای هیات رئیسه _يك رئيس و يك نايب رئيس، كه بايد اشخاصی حقيقي باشند_ با اعلام قبول نامزدی خود، در مجمع عمومی انتخاب میشوند.
این افراد نباید از بین کاندیداهای هیئت مدیره و بازرسان موسسه باشند. البته رئیس هیئت مدیره خیریه، رئیس هیئت رئیسه مجمع عمومی خواهد بود مگر آنکه موضوع عزل یا انتخاب هیات مدیره، بخشی از دستورکار مجمع باشد.
مدت رياست رئيس و نايب رئيس هيئت مديره بيش از مدت عضويت آنها در هيئت مديره نخواهد بود. همچنین هيئت مديره در هر زمان ميتواند رئيس و نايب رئيس هيئتمديره را از سمتهاي مذكور عزل نماید.
مسئولیت دعوت و اداره جلسات هيئت مديره بر عهده هیئت رئیسه، میباشد.
هرگاه رئيس هيئت مديره موقتاً نتواند وظايف خود را انجام دهد، وظايف او را نايب رئيس هيات مديره، انجام خواهد داد.
خزانه دار
هیات مدیره در اولین جلسهای بعد از انتخاب شدن اعضا تشکیل میدهد، از بین اعضا یک نفر را به عنوان خزانهدار انتخاب میکند که حدود و اختیارات ایشان طبق اصول اساسنامه موسسه و منطبق بر آئین نامهای که به تصویب هیئت مدیره میرسد، تعیین میگردد.
همچنین کلیه اسناد و اوراق بهادار و تعهدآور موسسه با امضاء مدیرعامل و خزانهدار معتبر خواهد بود و در صورت نبود خزانه دار، رئیس هیئتمدیره یا نائب رئیس، حق استفاده از مهر موسسه را به نیابت از وی خواهند داشت .
بازرس قانونی
داشتن بازرسقانونی برای موسسات و اشخاص حقوقی غیرشرکتی، الزامی نیست اما ابعاد مالی در مدیریت موسسات، آنقدر اهمیت دارد که تعداد زیادی از موسسات و ساختارهای حقوقی غیرشرکتی نیز امروزه برای خود بازرس قانونی تعیین میکنند.
هیئت مدیره در هر سال يک يا چند بازرس انتخاب ميكند تا طبق قوانین به وظايف خود عمل كنند. همچنین هیئت مدیره بايد يك يا چند بازرس علیالبدل نيز انتخاب كند تا در صورت معذوريت، فوت، استعفا، سلب شرايط يا عدم قبول سمت، جهت انجام وظايف بازرسی دعوت شود. انتخاب مجدد بازرس يا بازرسان در سالهای بعد از ثبت و تشکیل موسسه نیز بلامانع میباشد .
وظایف بازرس
بازرس يا بازرسان مكلفند صحت صورت دارايیها، صورتحسابهای دورهای عملكرد، حساب سود و زيان و... در موسسه را بررسی و گزارش آن را برای تسليم به مجمع عمومی، تهيه كنند .
همچنین آنها میتوانند در هر زمان، برای هرگونه رسيدگی و بازرسی لازم، اسناد، مدارک و اطلاعات مربوط به موسسه را از هیئت مدیره مطالبه و مورد رسيدگی قرار دهند .
چه کسانی نميتوانند به سمت بازرسی انتخاب شوند؟
- مديران و مديرعامل موسسه
- خویشاوندان سببی و نسبی مديران و مديرعامل تا درجه سوم
- هركس كه خود يا همسرش از خویشاوندان سببی و نسبی مديران و مديرعامل تا درجه سوم بوده و از موسسه حقوق دريافت میکنند.
مدیر عامل "CEO"
هيئتمديره بايد حداقل يک نفر _ شخص حقيقي _ را به مديريت عامل موسسه برگزيند و حدود اختيارات و مدت تصدي و حقالزحمه او را تعيين كند، همچنین میتواند در هر زمان که لازم بداند مدير عامل را عزل نمايد.
مديرعامل، میتواند همزمان عضو هياتمديره نیز باشد و دوره مديريتعاملی وی از مدت عضويت او در هياتمديره، نمیتواند بيشتر باشد.
مديرعامل موسسه، نمیتواند همزمان رئيس هياتمديره نیز باشد، مگر با تصويب سه چهارم آراء حاضرین در جلسه هیئت مدیره.
مديرعامل هر موسسه به عنوان عالی رتبهترین مسئول اجرایی، عهدهدار مدیریت تام موسسه در حدود اختياراتی كه توسط هيئتمديره به او تفويض شده، به عنوان نماينده موسسه معرفی میگردد. همچنین مدیرعامل باید روند فعالیتهای موسسه را به هیئتمدیره گزارش دهد. مديرعامل از طرف موسسه، حق امضا نیز دارد.
بهطور معمول یک مدیرعامل، چند مدیر اجرایی تابع دارد، که هر یک مسئولیتهای کاربردی ویژه خود را دارند. برخی از آنها عبارتند از:
مدیر ارشد مالی، مدیر ارشد بازاریابی، مدیر ارشد فروش (CSO)، مدیر ارشد فناوری اطلاعات (CIO)، مدیر ارشد ارتباطات یا مدیر روابط عمومی (CCO)، مدیر ارشد اداری (CAO)، مدیر ارشد منابع انسانی (CHRO)، مدیر ارشد تدارکات (CPO) و مدیر ارشد آموزش (CLO)
پیشنهاد مطالعه:
«بهبود عملکرد موسسات خیریه، با انتخاب دقیق اعضای هیئت مدیره»
هیئت مدیره
هیئت مدیره به عنوان اصلیترین رکن اداره کننده موسسات، ایفای نقش میکند.
در بعضی از ساختارهای حقوقی غیرشرکتی، وظایف هیئتمدیره را هیئتامناء، عهدهدار هستند. هیئتامناء یکی از اعضای خود یا حتی خارج از اعضای خود را به عنوان مدیر یا رئیس هیئتمدیره انتخاب میکند.
اعضای هیئتمدیره
موسسات غیرانتفاعی اغلب دارای هیاتمدیرهای مرکب از 7نفر عضو اصلی و 2نفر عضو علی البدل خواهد بود، که توسط هیاتامنای خیریه برای مدت معین انتخاب میشوند.
عضو علیالبدل هیاتمدیره تا زمانی که طبق تشریفات قانونی و برابر با اساسنامه موسسه یا شرکت، به عضویت اصلی هیاتمدیره در نیامده باشد هیچ نقش و مسئولیت یا حقوقی در اداره موسسه، تصمیمات و فعالیتهای آن نخواهد داشت.
هیئتمدیره میتواند عضو علیالبدل هیاتمدیره را به عنوان کارشناس، جهت مشورت و بهرهمندی از دانش و تجربه وی طرف همکاری یا شور قرار دهد ولی نمیتواند او را به جلسات هیئتمدیره دعوت کند و یا حتی او را در تصمیمات و فعالیتهای موسسه دخالت دهد.
معمولاً مجمع عمومی، تعداد اعضای علیالبدل هیئتمدیره را در شرکت و موسساتی که ۵ نفر عضو اصلی هیئت مدیره دارند «۳نفر» و در شرکت و موسساتی که ۳نفر عضو اصلی هیئتمدیره دارند «۲نفر» تعیین میکند.
اسامی اعضای علیالبدل هیئتمدیره به همراه اسامی اعضای اصلی هیئتمدیره، به اداره ثبت شرکتها ارائه و در روزنامه رسمی، آگهی میشود.
وظایف و مسئولیتهای هیئتمدیره
- تهیه و ارائه چشمانداز سازمانی
که به طور صحیح بازگوکننده و معرف خدمات موسسه باشد.
اعضای هیاتمدیره، مسئول تعیین بیانیه مأموریت موسسه هستند و تنظیم تمام اهداف موسسه در راستای این بیانیه صورت میگیرد.
البته هیئت مدیره میتواند بیانیه ماموریت را پس از مشورت دقیق با سایر اعضا تغییر دهد.
همه موسسات بزرگ دارای بیانیه مأموریت هستند.
ایجاد بیانیه مأموریت، باید یکی از اولین مواردی باشد که هیئتمدیره موسسات کوچک برای آن برنامه ریزی میکنند.
- اتخاذ تصمیمات و تصویب آنها در جهت حفظ منافع
ذینفعان موسسات مردمنهاد را کارکنان آن مجموعه، مددجویان و جامعه تشکیل میدهند. هیئتمدیره از طرف تمام ذینفعان در تصمیمگیریهای کلی سیاستها و همچنین نظارت بر اعمال مدیران، شرکت میکند.
هیئتمدیره، وفادار به ذینفعان موسسه میباشد؛
به این معنی که هیئتمدیره مسئولیتهای مالی و... موسسه را به عهده میگیرد تا موسسه بتواند بهطور کارا و موثر در پی اثرگذاری بیشتر در مسیر مسئولیت اجتماعی خود گام بردارد.
- بررسی عملکرد مدیرعامل
اگرکه مدیرعامل در سطح مورد انتظار موسسه نباشد، هیئت مدیره، مسئول انتخاب و انتصاب مدیر عامل جدید میباشد. - گزارش عملکرد سازمان
مباحث گزارش جلسه هیئت مدیره شامل حسابرسی مالی، بودجهبندی و هر گونه سیاستهای سازمانی که ممکن است به تصویب برسد، میباشد. - مدیریت موثر منابع
مدیریت منابع به صورت موثر و کارا زمانی انجام پذیر خواهد بود که منابع کافی برای حفظ و یا عملیاتی کردن اهداف موسسه وجود داشته باشد.
هیئتمدیره با سیاستها و استراتژیهای متناسب با اهداف سازمانی موسسه، برای جلب و جذب این منابع تلاش میکند. - برگزاری جلسات با آمادگی قبلی
از هریک از اعضا هیئتمدیره انتظار میرود تمام توان خود را در جهت انجام وظایف سازمانی خود بکار گرفته و قبل از تشکیل جلسات هماهنگیهای لازم را انجام دهند و در تمام جلسات حاضر و به صورت فعالانه شرکت نمایند.
آمادهسازی قبل از جلسات ممکن است شامل بررسی اسناد مالی، گزارش سالانه، انجام تحقیقات و پژوهشهای مقایسهای، مرور روزنامهها و مجلات همصنف باشد.
در هر صورت، هر یک ساعت جلسه هیئتمدیره، مستلزم آماده سازی 3ساعته قبلی در رابطه با مسائل و مباحثی میباشد که طی جلسه مطرح خواهد شد و باید دانست، آمادگی برای جلسات هیئت مدیره، به راحتی انجام نمیشود.
دیدگاههای بازدیدکنندگان
عباس رفیع زاده
ممنون از اطلاعات قابل استفاده و مفیدی که به صورت خلاصه در مورد ارکان موسسات خیریه نوشتید.
1865 روز پیش ارسال پاسخناشناس
باتشکر فراوان از نشر اطلاعات مفید
1225 روز پیش ارسال پاسخرحیم علیزاده
باسلام و احترام. با تشکر از اینکه اطلاعات مفیدی در اختیار خوانندگان می گذارید. اما نکته اینست که مواردی بهتر است ذکر شود : اول- مجوز ثبت موسسه خیریه از کدام نهاد یا سازمان باید اخذ گردد. دوم- به لحاظ قانونی آیا در چهارچوب قوانین تجارت قرار میگیرد یا قانون مدنی کدام موارد؟ سوم- به لحاظ اینکه این موسسات خیریه و غیر انتفاعی تلقی میشوند خالص مازاد کمک ها و دریافتها بر مخارج و کمک های ارائه شده و چگونه طبقه بندی میشوند؟ چهارم- اموال غیرمنقول خریداری شده توسط موسسه تحت مالکیت به چه نامی در اسناد رسمی ثبت میشود؟ چون ساختار ثبتی و حقوقی در اداره ثبت شرکتها ثبت نمیشود. پنجم- چون امکان انحراف از موضوع موجبات تلقی درآمدزایی یا شمول مالیات بر دریافتی ها و کمک ها میشود لزوم تعیین حسابرسان یا حسابداران رسمی وجوب خواهد داشت که بهتر است توضیح داده شود. ششم- آیا عملکرد مدیران در چنین موسساتی مستحق دریافت پاداش پایان سال می باشد؟ در صورت تایید از چه محلی؟ آیا در صورت پرداخت مشکل قانونی ایجاد نمی نماید؟ با تشکر
1857 روز پیش ارسال پاسخپیمان
سلام
1837 روز پیش ارسال پاسخسپاس از اطلاعات مفیدتون
مدت زمان قانونی اعضای هیئت مدیره چند سال است؟؟ایا می شود در اساسنامه ۴ سال تعیین کرد؟؟
ناشناس
سلام
1723 روز پیش ارسال پاسخمیخواهم یک واحد صنعتی و تولیدی را تبدیل به یک موسسه خیریه نمایم و بخشی از در آمد آنرا جهت ایجاد
و اداره موسسه آموزشی درنظر بگیرم و در این رابطه به دنبال وکیل حقوقی باسابقه و قوی میگردم
Zargay rasooly
سلام علیکم!
1580 روز پیش ارسال پاسخمیخواهم یک بنیاد مبارزه علیه فقر محصلین را ایجاد کنم.ودر این عرصعه تجربه سابقه ندارم امید است که با بنده همکاری نموده از همکاری تان سپاس گزار خواهیم بود .
امیری
سلام آیا اعضای هیات مدیره خیریه میتواند مبالغی را در اختیار یکی از اعضای خود قراردهد تا بخشی از اهداف خیریه را اجرا نماید
1560 روز پیش ارسال پاسخسودابه مشفق
من یک سوال دارم
1520 روز پیش ارسال پاسخمیخوام موسسه خیریه بزنم
۴نفریم . سمت هایی که میگیریم چی هستش؟؟؟
محمدعلب نوروزی وسطی
باسلام بسیار اموزنده بود سپاسگزارم
1503 روز پیش ارسال پاسخمجموعه زائر سرا
سلام هیات امناء به چه کسانی گفته میشود وحداکثر و حداقل آن چند نفر باید باشند و آیا مجموعه های اقتصادی را می شود هیات امنائی اداره کرد .و آیا باید ثبت شرکتها بشود یا خیر .واموال باید به نام چه کسی سند صادر شود.
1491 روز پیش ارسال پاسخمرادهوت
با تشکر از راهنمای شما انشالله موفق موید باشید
1403 روز پیش ارسال پاسخبنده در شرف تاسیس موسسه خیریه در بلوچستان هستیم هر کس همکاری و همکار میشود به پست انستاگرامی #انجمن خیرین بلوچستان مراجعه کند یا @md_hoot همكاري شما سپاسگزاریم
غلامرضا بزرگمهر
از راهنماییهای خوب شما تشکر بعمل می آید.
1374 روز پیش ارسال پاسخجعفر رسولی نژاد
باسلام و عرض خسته نباشید . لطفا بفرمایید جایگاه هیات موسس در موسسات غیر انتفاعی و غیر تجاری فرهنگی ، ورزشی بعد از به ثبت رسیدن موسسه و تعیین هیات امنا و هیات مدیره چیست و چگونه می توانند حضور خودرا بعنوان سرمایه گذران موسسه حفظ کنند ؟
1346 روز پیش ارسال پاسخنبی الله ”مخلص”
با تشکر فراوان از نشر مطالب مفید
1225 روز پیش ارسال پاسخموضوع مربوطه
accalireza
ممنون از اطلاعات مفیدی که ارایه کردید.
934 روز پیش ارسال پاسخآمنه شهریاری
باسلام از مطالب بسیار ارزشمند و آموزنده شما
371 روز پیش ارسال پاسخلیلا ذوالقدری
سلام و احترام
236 روز پیش ارسال پاسخسپاس از مطالب مفید و ارزنده ، لطف بفرمایید شرح وظایف رئیس هیات مدیره و اعضا مراکز خیریه تحت نظارت اداره ی بهزیستی ( سالمندان ) به صورت واضح و شفاف بفرمایید .
سپاس بیکران
محمد رضا قربانی
با سلام و احترام
215 روز پیش ارسال پاسخآیا در صورتی که مجمع عمومی عادی سازمان مردم نهاد ( خیریه) راس یکسال و در تاریخ مقرر برگزار نشده باشد می تواند مثلا در فاصله زمانی 1.5 ساال تشکیل گردد؟
آیا ادغام مجمع عمومی عاادی و فوق العاده ممکن است ؟
آیا در می شود دستور کار مجمع عمومی ععادی را در مجمع عمومی فوق العاده مطرح و تصمیم گیری کر؟